Tomaat
Jammie! Wat zie je er lekker uit, Tomaat.
Ja hè, door de zon ben ik zo mooi rood geworden.
Was je niet altijd al rood?
Nee gekkie. Toen ik klein was, was ik groen.
Aha. Ik word ook altijd rood van de zon, mijn witte velletje verbrandt zo snel.
Mijn velletje verbrandt niet hoor. Ál mijn celletjes van binnen en van buiten veranderen gewoon van kleur.
Ben maar blij dat je niet verbrandt, want dat doet best zeer.
Gelukkig heb ik dat nog nooit gevoeld.
Jij bent volgens mij hartstikke gezond, Tomaat.
Klopt. Ik ben heel gezond voor de mensen, want ik barst van de vitamientjes.
Ja, dat zegt papa ook altijd. Wanneer ben je eigenlijk helemaal gezond? Ik dénk wel dat ik gezond ben, maar weet het niet zeker. Ik kan niet in mijn lijf kijken.
Tja, zat er maar een deurtje in je buik hè, of een ritssluiting. Dan kon je af en toe eens naar binnen gluren.
Dat zou handig zijn ja. Maar dan zou ik alleen maar een maag en al die darmen kunnen zien, dan weet ik nóg niet of alles wel goed is.
Klopt, Evi. Ik denk dat je pas weet dat er iets niet goed is, als je ergens last van krijgt. Die pijn of dat ongemak werkt dan als een soort waarschuwing, een seintje van: let op, er is iets mis. Pijn is een wegwijzer die zegt: Dáár klopt iets niet.
Ik snap heus wel dat je erg veel pijn hebt als je je arm breekt. Dan zie je duidelijk een zwelling of een rare bobbel. Maar er zijn zoveel dingen die jeniet kunt zien en voelen.
Daar heb je gelijk in. Ik kan me voorstellen dat dát moeilijk is voor de mensen.
Er zijn natuurlijk dokters om te onderzoeken waar de klachten vandaan komen. Maar ik vraag me gewoon af hoe ik zélf kan weten dat er iets in mijn lijf niet in orde is.
Ik ben dan wel geen dokter, maar ik denk dat er best een paar signalen zijn die je kunt herkennen: moe zijn, erg transpireren en buiten adem raken als je maar één keer de trap op hebt gelopen.
O ja, dat had papa een keer... toen had hij een flinke griep met een lichte longontsteking.
Er zijn ook makkelijke signalen. Bijvoorbeeld als je niet goed kunt zien, kun je je ogen laten testen of je een bril nodig hebt.
Toen oma niet meer zo goed kon horen, kreeg ze een hoorapparaat. En toen opa steeds maagpijn had, kreeg hij er een drankje voor.
Simpel toch?
Maar hoe weet je of je genoeg vitamines in je lichaam hebt? Ze zeggen: als je elke dag 2 stuks fruit eet en 2 ons groenten, dat je dan genoeg vitamines binnenkrijgt. En al die andere stoffen? Hoe heten ze ook alweer, eh... eiwitten, mineralen en zo?
Ik denk: als je voldoende gevarieerd eet, dat je je dan geen zorgen hoeft te maken.
Is gevarieerd hetzelfde als afgewisseld?
Klopt. Niet elke dag boterham met pindakaas en niet elke dag frietjes.
Oké. Als ik dat keurig doe, hoef ik me dus geen zorgen te maken?
Nee, van zorgen wordt je snel oud.
Máár, beste Tomaat... er zijn zoveel zieke mensen! De ene heeft darmkanker, de ander een tumor in zijn hoofd. Een jongen bij ons in de klas heeft vallende ziekte, ze noemen het epilepsie. Ik ken ook iemand met astma, en iemand met... eens kijken, hoe heet dat ook weer... o ja, reuma! De ene dag ben je gezond en de andere dag heb je zomaar ineens een rare vervelende ziekte!
Tomaten worden ook wel eens ziek, meestal worden wij ziek van bestrijdingsmiddelen.
Ja, óók al zoiets engs. Als ik een tomaat eet, weet ik niet eens of ie bespoten is met allerlei giftige spullen!
Ja Evi, je hebt gelijk, die giffen zijn onzichtbaar.
Gelukkig worden de regels in de landbouw steeds strenger en wordt er veel beter dan vroeger gecontroleerd op giftige stoffen.
O, da’s een héle opluchting.
Maar hoe zou het komen dat er zoveel ziektes zijn?
Daar heb ik geen antwoord op, Evi. Misschien moeten we niet kijken naar de ziekte zélf, maar naar wat die ziekte ons leert.
Hoe bedoel je Tomaat?
Nou, ik weet het natuurlijk niet zéker, maar ik vermoed dat mensen altijd sterker worden van een ziekte.
O ja? Leg eens uit, alsjeblieft.
Vergelijk het maar eens met een vlinder. Als een vlinder geholpen zou worden om uit zijn cocon te komen, dan heeft hij zwakke vleugels en kan hij bijna niet vliegen. De worsteling om uit zijn cocon te kunnen komen maakt hem juist sterk!
Ja natuurlijk, dat is waar. Maar waarom hebben mensen allemaal verschillende ziekten nodig om sterk te worden?
Misschien omdat elke ziekte een ander stukje sterk maakt. Iemand die bijvoorbeeld blind geboren wordt, ontwikkelt zijn gehoor heel sterk. Omdat hij niets ziet, móet hij wel heel goed luisteren.
Aha! Effe denken... Stel dat iemand wil gaan leren om wat meer met innerlijke zaken bezig te zijn... Dat zal dus beter lukken als hij bijvoorbeeld een zwaar ongeluk krijgt, waardoor hij lange tijd van de buitenwereld wordt afgesloten. Bedoel je dat, Tomaat?
Je begint het al aardig te snappen, Evi. Maar zulke dingen durf ik niet tegen iedereen te vertellen, want dan zouden ze erg boos kunnen worden, omdat ze het niet begrijpen.
Misschien gaan ze dan wel met rotte tomaten gooien, hahaha!
Lách jij maar, Evi! De mensen durven het écht niet zo te zien.
Ach lieve Tomaat, lachen is gezond, nét zo gezond als jij voor me bent!
Nou, ik heb eigenlijk alles gezegd wat ik wilde zeggen. Dus eet me nu maar gauw op. Je zult merken hoe lekker ik ben. Dag!
Vragen voor jou
Hoe kun je voelen dat je gezond bent?
Wat kun je doen om gezond te blijven?
Als je één keertje ‘n pijntje voelt, wil dat dan meteen zeggen dat er iets mis is en dat je naar een dokter moet gaan?
Denk je dat jij genoeg vitamines eet? Waar zitten veel vitamines in?
In de natuur drinken alleen baby’s melk. Hebben grote mensen net zoveel melk nodig als baby’s?
Hoe kun je weten of het voedsel dat je eet, gezond is?
Ben je wel eens erg ziek geweest? Was je na deze ziekte veranderd?